آگاهی از گروه بندی مشاغل مالیاتی و تکالیف مربوط به آن می‌تواند به شما کمک کند تا:
- هزینه‌ها را بهینه کنید: با دانستن معافیت‌ها و تسهیلات، می‌توانید تعهد قانونی کمتری پرداخت کنید.
- از جرائم جلوگیری کنید: انجام به‌موقع تکالیف، شمارا از جریمه‌های سنگین مصون نگه می‌دارد.
- برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشید: با پیش‌بینی تعهدات قانونی پرداختی، می‌توانید بودجه کسب‌وکار خود را بهتر مدیریت کنید.
گروه بندی مشاغل مالیاتی فرآیندی است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور انجام می‌شود تا صاحبان کسب‌وکارها و اشخاص حقیقی بر اساس نوع و حجم فعالیت خود دسته‌بندی شوند. این دسته‌بندی به تعیین تکالیف، نوع اظهارنامه‌ای که باید ارائه شود و میزان پرداختی کمک می‌کند. هدف اصلی این سیستم، ایجاد شفافیت، تسهیل در انجام امور و برقراری عدالت است. برای اطلاعات بیشتر، امکان مشاوره با کارشناسان تدوین حساب و بهره مندی از خدمات اظهارنامه مالیاتی وجود دارد.
تا پیش از سال ۱۳۹۴، گروه بندی اظهارنامه مالیاتی بر اساس صنف فعالیت انجام می‌شد، اما با اصلاح آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم، معیار گروه بندی به نوع و حجم فعالیت تغییر کرد. این تغییر باعث شد که کسب‌وکارها بر اساس درآمد و میزان فروش خود در گروه‌های مختلف قرار گیرند. در سال ۱۴۰۴، این معیارها با به‌روزرسانی‌هایی همراه شده‌اند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
ارائه جدیدترین گروه بندی مشاغل مالیاتی
براساس آخرین اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مشاغل به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند. این گروه بندی بر اساس درآمد ابرازی در اظهارنامه مالیاتی دو سال قبل یا آخرین درآمد قطعی شده انجام می‌شود.
گروه الف
گروه اول شامل کسب‌وکارهای بزرگ و پردرآمد است. اشخاص حقیقی که یکی از شرایط زیر را داشته باشند، در این گروه قرار می‌گیرند:
- درآمد ابرازی: درآمد حاصل از فروش کالا یا خدمات (یا ترکیبی از هر دو) بر اساس اظهارنامه عملکرد دو سال قبل بیش از ۳۰۰ میلیارد ریال (۳۰ میلیارد تومان) باشد.
- درآمد قطعی شده: آخرین درآمد قطعی شده (بر اساس برگ قطعی مالیاتی ابلاغ‌شده تا پایان دی‌ماه ۱۴۰۳) بیش از ۳۰۰ میلیارد ریال باشد.
- نوع فعالیت خاص: این مشاغل شامل دارندگان کارت بازرگانی (واردکنندگان و صادرکنندگان)، صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی دارای پروانه بهره‌برداری، صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر، بیمارستان‌ها، کلینیک‌های تخصصی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای مجوز هستند.
گروه ب
کسب‌وکارهایی با درآمد متوسط و شرایط زیر در این گروه قرار می‌گیرند:
- درآمد ابرازی: درآمد حاصل از فروش کالا یا خدمات بر اساس اظهارنامه دو سال قبل بین ۱۰۰ میلیارد ریال تا ۳۰۰ میلیارد ریال باشد.
درآمد قطعی شده: آخرین درآمد قطعی شده (بر اساس برگ قطعی مالیاتی تا پایان دی‌ماه ۱۴۰۳) بین ۱۰۰ میلیارد ریال تا ۳۰۰ میلیارد ریال باشد.
گروه ج
گروه سوم شامل کسب‌وکارهای کوچک و تازه تأسیس است. اشخاص حقیقی که در گروه‌های اول و دوم قرار نگیرند، به‌طور خودکار در گروه سوم قرار می‌گیرند. به‌طور خاص:
- درآمد ابرازی یا قطعی شده: کمتر از ۱۰۰ میلیارد ریال در دو سال گذشته.
کسب‌وکارهای تازه تأسیس: کسب‌وکارهایی که کمتر از سه سال از شروع فعالیت آن‌ها گذشته است، در سال‌های اول و دوم فعالیت به‌طور پیش‌فرض در گروه سوم قرار می‌گیرند (مگر اینکه نوع فعالیت آن‌ها مشمول گروه اول باشد).
اهمیت گروه بندی اظهارنامه مالیاتی
درک گروه بندی مشاغل مالیاتی برای هر صاحب کسب‌وکار یا فرد حقیقی که مشمول عوارض قانونی است، از چند جهت اهمیت دارد:
- تعیین تکالیف: هر گروه تکالیف خاص خود را دارد، از نگهداری اسناد و مدارک گرفته تا نوع اظهارنامه‌ای که باید ارائه شود.
- جلوگیری از جرائم: ناآگاهی از گروه خود ممکن است منجر به عدم انجام تکالیف قانونی و درنتیجه جریمه‌های سنگین شود.
- بهره‌مندی از تسهیلات: برخی گروه‌ها، به‌ویژه گروه سوم، می‌توانند از تسهیلاتی مانند معافیت‌ها یا استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم بهره‌مند شوند.
- شفافیت در محاسبه: با دانستن گروه خود، می‌توانید عوارض قانونی پرداختی را دقیق‌تر پیش‌بینی کنید.
تکالیف و مدارک لازم در هر گروه
برای درک بهتر گروه بندی مشاغل مالیاتی و تکالیف هر گروه، در ادامه جدول مقایسه‌ای جامعی بر اساس آخرین اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم (مصوب ۱۴۰۳/۱۱/۱۵) و اطلاعات معتبر سازمان امور مالیاتی تهیه‌شده است.
| گروه بندی مالیاتی | تکالیف اصلی | مدارک موردنیاز | سطح پیچیدگی |
| گروه الف | نگهداری دفاتر روزنامه و کل (دستی یا مکانیزه) مطابق استانداردهای سازمان مربوطه.ارائه اظهارنامه جامع شامل اطلاعات هویتی، درآمد مشمول مالیات، معافیت‌ها و موجودی مواد و کالا.ثبت و نگهداری تمام معاملات (خرید، فروش و خدمات).ارائه گزارش‌های فصلی (ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم). | اطلاعات هویتی (نام، کد ملی، کد اقتصادی).مجوزهای فعالیت اقتصادی (پروانه بهره‌برداری، کارت بازرگانی).اسناد خریدوفروش کالا و خدمات.گزارش موجودی مواد و کالا (ابتدای و انتهای دوره).اطلاعات معافیت‌ها و بخشودگی‌ها. | پیچیده: کسب‌وکارهای بزرگ با درآمد بیش از ۶۰۰ میلیارد ریال |
| گروه ب | نگهداری اسناد درآمدی (فروش کالا یا خدمات) و هزینه‌ها.ارائه اظهارنامه مالیاتی شامل اطلاعات هویتی، درآمد مشمول مالیات و خلاصه درآمد و هزینه.تنظیم صورت درآمد و هزینه به‌صورت ماهیانه و سالیانه.ارائه گزارش‌های فصلی (در صورت لزوم). | اطلاعات هویتی و مکانی (کد ملی، آدرس محل فعالیت).اسناد خریدوفروش کالا و خدمات.گزارش درآمد و هزینه‌های مربوط به فعالیت.اطلاعات معافیت‌ها یا بخشودگی‌ها | متوسط: کسب‌وکارهای متوسط با درآمد بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد ریال (یا ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد ریال برای مشاغل خدماتی) |
| گروه ج | نگهداری اسناد و مدارک مربوط به معاملات (خرید، فروش و هزینه‌ها).تنظیم خلاصه درآمد و هزینه سالیانه با استفاده از فرم موجود در سامانه.امکان استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ برای پرداخت مالیات مقطوع (در صورت درآمد کمتر از ۲۰۰ میلیارد ریال).عدم نیاز به ارائه گزارش‌های فصلی (مگر در موارد خاص). | اطلاعات هویتی و آدرس محل فعالیت.اسناد درآمدی و هزینه‌ای.فرم خلاصه درآمد و هزینه سالیانه (قابل دریافت از سامانه my.tax.gov.ir) | ساده: کسب‌وکارهای کوچک یا تازه‌تأسیس با درآمد کمتر از ۲۰۰ میلیارد ریال. |
تغییرات جدید در گروه بندی اظهارنامه مالیاتی در سال ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۴، سازمان امور مالیاتی تغییراتی را در گروه بندی مشاغل مالیاتی اعمال کرده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- افزایش سقف درآمدی: با توجه به تورم و افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، سقف درآمدی گروه‌های اول و دوم افزایش‌یافته است. به‌عنوان‌مثال، سقف گروه اول از ۱۵۰ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۳ به ۳۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۴ رسیده است.
- تسهیلات برای گروه سوم: کسب‌وکارهای کوچک و تازه‌تأسیس می‌توانند از تسهیلات بیشتری مانند معافیت‌ها یا تقسیط بدهی بهره‌مند شوند.
- اظهارنامه پیش‌فرض: برای مؤدیان گروه دوم و سوم که درآمد سالیانه آن‌ها در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۸ میلیارد تومان (انفرادی) یا ۳۶ میلیارد تومان (مشارکتی) باشد، اظهارنامه پیش‌فرض از دهم مردادماه ۱۴۰۴ در سامانه my.tax.gov.ir بارگذاری می‌شود. مؤدیان تا پنج روز فرصت دارند این اظهارنامه را تأیید یا رد کنند.
- تمرکز بر شفافیت: سازمان با استفاده از سامانه‌های متصل به طرح جامع مالیاتی، نظارت دقیق‌تری بر درآمد مؤدیان دارد و در صورت عدم ارائه، اظهارنامه برآوردی صادر می‌کند.
تبصره ماده ۱۰۰ و گروه بندی مالیات
یکی از تسهیلات مهم برای کسب‌وکارهای کوچک، امکان استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم است. این تبصره به مؤدیان گروه سوم (و در برخی موارد گروه دوم) اجازه می‌دهد به‌جای ارائه اظهارنامه کامل، عوارض مقطوعی را پرداخت کنند. در سال ۱۴۰۴، سقف درآمدی برای استفاده از این تبصره به حدود ۲۱ میلیارد تومان افزایش‌یافته است. اگر درآمد سالیانه شما کمتر از این مبلغ باشد، می‌توانید از این روش استفاده کنید و از پیچیدگی‌های ارائه اظهارنامه معاف شوید.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که گروه بندی مشاغل مالیاتی تنها برای اشخاص حقیقی اعمال می‌شود. اشخاص حقوقی (مانند شرکت‌ها) گروه بندی مالیاتی ندارند و باید اظهارنامه خود را با نرخ ثابت ۲۵ درصد ارائه کنند. این اظهارنامه شامل اطلاعات جامع مالی، درآمد مشمول عوارض و معافیت‌های قانونی است.
برای اینکه بدانید در کدام گروه قرار دارید، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
- بررسی درآمد دو سال قبل: به اظهارنامه عملکرد سال ۱۴۰۲ خود مراجعه کنید و میزان درآمد ابرازی را بررسی کنید.
- بررسی برگ قطعی مالیاتی: اگر برگ قطعی تا پایان دی‌ماه ۱۴۰۳ دریافت کرده‌اید، درآمد قطعی شده را ملاک قرار دهید.
- مراجعه به سامانه: از طریق سایت tax.gov.ir و بخش «گروه بندی مشاغل» می‌توانید گروه خود را استعلام کنید.
- مشاوره با کارشناسان مالیاتی: اگر در مورد گروه بندی خود مطمئن نیستید، با یک مشاور مشورت کنید.